Biohack czy placebo?
Tłumaczenie Gabriela Sawicka, korekta Jagoda Mackowiak
Oto skłaniające do refleksji pytanie: czy wolałbyś sporadycznie przyjmować dużą dawkę LSD bądź psylocybiny, aby zatrzeć granice między sobą a wszechświatem, czy przyjmować jedynie niewielką ilość jednej z tych substancji regularnie, aby pobudzić swoją kreatywność i doskonalić się w zadaniach intelektualnych? Druga z tych opcji przyciągnęła ostatnio uwagę społeczności biohackerskich, gdzie spopularyzowana jest jako mikrodawkowanie. Podczas ostatniej Interdyscyplinarnej Konferencji Badań nad Psychodelikami (ICPR2020), naukowcy badający praktyki związane z przyjmowaniem mikrodawek oraz ich efekty, podzielili się swoimi odkryciami i zasugerowali, że mikrodawkowanie może nie być jednak właściwym sposobem na zwiększenie wydajności intelektualnej.
Pobudzające efekty małych dawek LSD są znane od czasu, gdy sam Albert Hofmann zasugerował, iż mogą one stanowić alternatywę dla Ritalinu (leku stosowanego w terapii zespołu nadpobudliwości psychoruchowej).1, Obecnie dużo większa różnorodność motywacji przyciąga entuzjastów mikrodawkowania. Jednym z głównych powodów jest przeświadczenie, że regularne używanie percepcyjnie „podprogowych” („nie będziesz na haju”) ilości substancji psychodelicznych poprawia funkcje poznawcze i pamięć.2 Rzeczywiście, członkowie internetowych społeczności zainteresowanych mikrodawkowaniem (np. Reddit, TheThirdWave) entuzjastycznie informują o pozytywnych efektach związanych z poprawą ich wydajności poznawczej i kreatywności. Naukowcy określają te korzyści łącznie jako efekty nootropowe. Inni przywiązują większą uwagę do korzyści dla zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia: użytkownicy z depresją i zaburzeniami lękowymi twierdzą, że mikrodawkowanie pomaga w łagodzeniu ich objawów, a zdrowi użytkownicy twierdzą, że sprzyjają ich pozytywnemu nastrojowi.
Prawdziwe korzyści poznawcze płynące z mikrodawkowania pozostają nieokreślone, ale mimo to osoby zażywające mikrodawki z całego świata przymykają oko na ograniczoną, lecz rosnącą liczbę dowodów sprzecznych z ich twierdzeniami. Dodatkowo, te niejasności potęgowane są przez badaczy, którzy podkreślają nowatorstwo mikrodawkowania i ograniczenia w swojej pracy. Podczas gdy w ciągu ostatnich kilku lat opublikowano około tuzina badań skupiających się na wielu rzekomych korzyściach płynących z mikrodawkowania3, często pojawiają się twierdzenia naukowców, iż to właśnie oni przeprowadzili pierwsze tego typu badanie. Powszechnie są również twierdzenia, że pomimo braku potwierdzenia różnicy pomiędzy pigułkami placebo a mikrodawkami, wyniki ich badań są wstępne i potrzeba więcej danych by stwierdzić, czy mikrodawkowanie naprawdę nie ma wpływu na poprawę wydajności intelektualnej. Kiedy jednak nadejdzie ta chwila pewności?
Ostatnia wirtualna konferencja ICPR2020 dostarczyła ważnych informacji na temat najnowszych trendów badawczych nad psychodelikami. Wrześniowa konferencja, podczas której prelegenci poruszyli różne tematy, od filozofii, po neurobiologię i politykę, zapewniła uczestnikom całościowe oraz zrównoważone spojrzenie na wszystkie najnowsze badania.
Podczas konferencji ICPR2020 po raz kolejny udowodniono, jak ważne stało się mikrodawkowanie w społeczności naukowej zainteresowanej psychodelikami: podczas konferencji przyznano temu tematowi całe dwie sekcje i pięć oddzielnych wykładów. Zgodnie z pojęciem „interdyscyplinarności” w tytule konferencji, przemówienia obejmowały tematykę poświęconą zarówno podstawowym badaniom biologicznym, skupiającym się na farmakologii mikrodawkowania (Tobias Buchborn z Imperial College w Londynie), jak i psychologicznym badaniom dotyczących wpływu mikrodawkowania na wrażliwość artystyczną i estetyczną (Dr Michiel Van Elk, z Leiden University).
Pozostałymi trzema prelegentami prezentującymi prace związane z mikrodawkowaniem byli Dr Nadia Hutten z Uniwersytetu Maastricht, Dr Neiloufar Family z Eleusis Ltd, oraz Dr Balazs Szigeti z Imperial College London. Wszyscy z nich zaprezentowali wyniki badań, które dotyczyły wpływu mikrodawkowania zarówno na samopoczucie, jak i funkcje poznawcze. Szigeti i jego grupa pracują nad artykułem naukowym, podczas gdy badania z Eleusis i Maastricht zostały niedawno opublikowane. 4,5
Aby zrozumieć wyniki badań, ważnym jest zapoznanie się z ich metodologią oraz podobieństwami i różnicami w konfiguracji eksperymentalnej. Co istotne, badania Uniwersytetu Maastricht i Eleusis obejmowały mikrodawkowanie LSD w warunkach klinicznych, podczas gdy badanie Imperial ankietowało osoby mikrodawkujące (przy użyciu dowolnego rodzaju psychodelików, ale najczęściej LSD i psylocybiny) w ich własnych domach, aczkolwiek z nowatorskim akcentem. Dodatkowo, badacze z Maastricht przeanalizowali nagłe efekty mikrodawek psylocybiny do ośmiu godzin po spożyciu, podczas gdy w pozostałych dwóch badaniach, zmiany u uczestników obserwowane były przez miesiąc. We wspomnianych miesięcznych badaniach, harmonogramy mikrodawkowania były oparte na protokole wywodzącym się z książki Jamesa Fadimana z 2011 roku „The Psychedelic Explorer’s Guide” który w pierwszej kolejności spopularyzował mikrodozowanie.6 Zgodnie z tym protokołem, mikrodawki LSD lub psylocybiny zażywane są co 3 dni przez miesiąc.
Warunki laboratoryjne przyczyniają się do ograniczeń wielkości próby, więc badania z Maastricht i Eleusis zostały przeprowadzone z udziałem mniej niż 50 uczestników, podczas gdy zdalne badanie Szigeti, o ślepej próbie, nie miało takich ograniczeń i obejmowało prawie 200 mikrodawkujących osób. Dzięki temu, z pewnymi zastrzeżeniami, stało się ono największym jak dotąd kontrolowanym placebo badaniem nad mikrodawkowaniem.
Porównanie tych badań jest zatem dodatkowo skomplikowane ze względu na różnice w warunkach, liczbie i wieku uczestników (20-latkowie w Maastricht, 60-latkowie w Eleusis), oraz mierzonych parametrów poznawczych. We wszystkich trzech badaniach analizowano zakresy wpływu na zdolność do koncentracji i szybkość reakcji, ale Eleusis i Imperial dodatkowo zawierały testy na pamięć wzrokową i przestrzenną. Badanie Imperial analizowało większość parametrów funkcji poznawczych z dodatkiem zadań które testowały rozumowanie dedukcyjne, planowanie (orientację) przestrzenną oraz rotacje umysłową.
Set and Setting (z ang. nastawienie i otoczenie) stało się tradycyjnie ważnym zwrotem w naukach psychodelicznych, odnoszącym się do zjawiska, w którym sposób myślenia i okoliczności, w których ludzie przyjmują psychodeliki, mogą mieć istotny wpływ na ich efekty. Jest ono dobrze znane i stosowane w badaniach wykorzystujących wysokie dawki psychodelików: przykładowo, pacjenci chorujący na nowotwory, którzy brali udział w słynnych badaniach z wykorzystaniem psylocybiny, mieli możliwość przeżycia doświadczeń psychodelicznych w „laboratorium” naśladującym przytulny salon.7 Daje to pewność, że subtelny dyskomfort, który często odczuwany jest w jawnie klinicznej atmosferze, nie wpłynie negatywnie na to doświadczenie.
Jednak jeśli chodzi o mikrodawkowanie, przemiana laboratorium może nie wystarczyć. Większość anegdotycznie stwierdzonych korzyści płynących z mikrodawkowania staje się najbardziej widoczna na dłuższą metę, kiedy osoby zażywające mikrodawki po prostu żyją dalej swoim życiem codziennym. Czy będą lepsi w pracy i rozwiązywaniu problemów? Czy rozpoczną bardziej kreatywne przedsięwzięcia? Czy ich związki będą się dobrze rozwijać? Nie są to rzeczy, które badacze są w stanie ocenić podczas wizyty w laboratorium. Spędzenie całego dnia w laboratorium po zażyciu jedynie „podprogowej” dawki leku może wprawić ludzi w nastrój lekkiego zdenerwowania, który w efekcie może wpłynąć na ich samopoczucie i funkcje poznawcze. Mimo to, podwójnie ślepe, kontrolowane przy użyciu placebo badanie jest złotym standardem w każdym badaniu farmakologicznym, szczególnie w przypadku tych wykorzystujących substancje psychoaktywne. Badania te pozwalają nam odróżnić wewnętrzną sugestywność umysłu od fizjologicznych skutków leku i są dlatego niezbędne.
Zanim możliwe było przeprowadzanie rygorystycznych, kontrolowanych placebo badań z wykorzystaniem psychodelików, jedynym sposobem, aby dowiedzieć się o doświadczeniach uczestników mikrodawkowania były kwestionariusze3. Przy ślepej próbie badaczy z grupy Szigeti, przekształcono klasyczną ankietę internetową w formularz kontrolowany placebo. Zamiast zbierać dane post-hoc (z ang. po fakcie), uczestnicy przyjmujący mikrodawki w domu zostali poproszeni o staranne przygotowanie miesięcznej ilości mikrodawek w kapsułkach i umieszczenie nieznakowanych kapsułek w kopertach oznaczonych wyłącznie kodami QR. Musieli oni również przygotować taką samą liczbę kopert, oznaczonych kodami QR, z pustymi kapsułkami placebo. Następnie zostali poproszeni o potasowanie wszystkich kopert, wybranie losowo połowy z nich na miesiąc oraz wysłanie badaczom kodów QR. W ten sposób, na podstawie kodów QR, badacze wiedzieli, czy uczestnicy zażywali mikrodawki czy placebo, podczas gdy nie było to ujawnione uczestnikom.
Najbardziej znaczącym ograniczeniem tego rodzaju ślepych prób jest to, że uczestnicy nabywają własne LSD lub psylocybinę do badania, co wyklucza możliwość sprawdzenia jaką ilość substancji faktycznie przyjmują i czy substancje te nie zawierają domieszek. Skutki tego ograniczenia są jednak w dużej mierze łagodzone przez dużą liczbę uczestników (191 uczestników wzięło udział w owej ślepej próbie, w porównaniu z 20-50 uczestnikami badań laboratoryjnych). Co ważniejsze, gdy uczestnicy sami poddają się ślepej próbie, pozwala nam to przeanalizować skutki mikrodawkowania w naturalnych, codziennych warunkach, zapewniając jednocześnie kontrolę placebo.
Istnieje wiele doniesień o nootropowych skutkach mikrodawkowania i są to, między innymi, poprawa koncentracji, kreatywności, świadomości duchowej, produktywności, języka i wzroku.8 Czy zatem te efekty potwierdziły się, gdy zostały poddane testom laboratoryjnym (w badaniu Eleusis i Maastricht) i w warunkach domowych z kontrolą placebo (Imperial College)?
Odpowiedź na to pytanie jest krótka: nie.
Dwa z trzech badań kontrolowanych placebo przedstawionych na konferencji ICPR2020 nie wykazały znaczącej różnicy w wydajności poznawczej między kontrolą placebo a mikrodawkami LSD lub psylocybiny. Tylko w badaniu Maastricht stwierdzono pozytywny wpływ LSD na uwagę wzrokową, lecz w badaniu Eleusis nie stwierdzono żadnego wpływu w innym zadaniu również mierzącym uwagę wzrokową. Badanie uwzględniające ślepą próbę (Imperial College) nie pokazało różnicy w zdolnościach poznawczych po przyjęciu mikrodawek, ani po doraźnym zażyciu LSD lub psylocybiny (2-5 godzin po spożyciu kapsułki), ani na koniec czterotygodniowego programu dawkowania. Naukowcy odkryli jednak znaczną podatność na efekt placebo. Zadali swoim uczestnikom kluczowe pytanie: „Czy myślisz, że przyjąłeś/aś mikrodawkę?”
W przypadku gdy uczestnicy byli przekonani, że zażyli mikrodawkę, niezależnie od tego, czy rzeczywiście przyjęli placebo, czy nie, uczestnicy zgłaszali lepsze samopoczucie, większą uważność i większą satysfakcję z życia. W połączeniu z placebo umysł może „oszukiwać” myśli i nastroje, ale nie może oszukać testu poznawczego: niezależnie od tego czy uczestnicy myśleli, że zażyli lek poprawiający ich wydajność poznawczą czy nie, oraz niezależnie od tego czy rzeczywiście go zażyli, wyniki testów uczestników pozostały bez zmian.
Naukowcy nie byli jednak przekonani. Balazs Szigeti, główny badacz w badaniu z zastosowaniem ślepej próby, podejrzewa, że gdyby mikrodawkowanie miało tak szerokie pozytywne skutki, jak ludzie twierdzą, powinny być one wyraźnie widoczne u tak dużej liczby uczestników. Mimo to, nie wyklucza on możliwości, że kolejne badania mogą przynieść niewielkie, jednoznaczne i pozytywne skutki. Na przykład, naukowcy z Maastricht odkryli, że mikrodawkowanie może być korzystne dla utrzymania uwagi – chociaż wynik ten jest obiecujący, badanie przeprowadzone przez Eleusis nie wykazało wzrostu wydajności w podobnym teście uwagi.
W innym przykładzie potencjalnych efektów, wyniki badania z zastosowaniem ślepej próby wskazują na delikatny, ale statystycznie nieistotny trend w kierunku zwiększonej zdolności do rotacji mentalnej. „Więcej badań powinno powtórzyć nasze odkrycia, zanim będzie można wyciągnąć jednoznaczne wnioski, ale moim zdaniem korzyści poznawcze płynące z mikrodawkowania nie wyglądają obiecująco”, podsumowuje Szigeti.
Reasumując, wszystkie odkrycia przedstawione podczas ICPR2020 mogą skłonić entuzjastów rekreacyjnego stosowania mikrodawek psychodelików do zadania sobie pytania: „Czy osiągam lepsze wyniki, czy po prostu myślę, że tak jest?”
Niewiarygodna prawda jest taka, że dotychczasowe badania wykazały, że najlepszym i najbardziej niezawodnym środkiem nootropowym są… ćwiczenia sercowo-naczyniowe.9 Różne leki, które rzekomo wzmacniają mózg, weszły i wyszły z mody. Modafinil, najpopularniejszy z nich, okazał się nawet umiarkowanie skuteczny w poprawianiu uwagi i pamięci, szczególnie w wykonywaniu złożonych zadań.10 Ale żaden z efektów nootropów nie jest nawet w najmniejszym stopniu zbliżony do „uwolnienia pełnego potencjału ludzkiego mózgu”, w sposób przedstawiony w filmie Limitless. Psychodeliki nie są tu wyjątkiem.
Pomimo prawdopodobieństwa, iż mikrodawkowanie nie może znacząco zmienić wydajności poznawczej, nadal może ono być korzystne dla mózgu z innych powodów. Badania Nadii Hutten na Uniwersytecie w Maastricht wykazały, że mikrodawkowanie prowadzi do gwałtownego wzrostu BDNF (Brain-Derived Neurotrophic Factor, z ang. neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego), cząsteczki ważnej dla neuroplastyczności mózgu.11 W Eleusis Ltd, Neiloufar Family bada, w jaki sposób mikrodawkowanie może okazać się pomocne w leczeniu wczesnych stadiów choroby Alzheimera. Jej badania kliniczne opierają się na hipotezie, że niskie dawki LSD mogą zwiększyć sygnalizację BDNF, a tym samym zwiększyć neuroplastyczność, co pomogłoby chronić starzejący się mózg przed zanikaniem. 11
Nie jest to jedyny mechanizm, poprzez który mikrodawki LSD mogą działać jako neuroprotektanty. Leki, które działają na receptor serotoninowy 5HT-2A, w tym LSD, mają udowodnione działanie przeciwzapalne, a stan zapalny układu nerwowego jest silnie powiązany z patologią choroby Alzheimera.13 Poproszona o skomentowanie efektów poprawiających wydajność, Neiloufar Family mówi: „Nie martwi mnie, że LSD nie ma działania nootropowego u zdrowych dorosłych, ponieważ działanie nootropowe u zdrowej populacji nie jest konieczne, gdy lek wykazuje działanie terapeutyczne u pacjentów. Jeśli spojrzy się na inne leki, które pomagają w możliwościach poznawczych, jak na przykład atomoksetyna stosowana w leczeniu ADHD, nie mają one działania nootropowego u zdrowych ludzi, ale są skuteczne w leczeniu ADHD.”
Wraz ze wzrostem popularności mikrodawkowania, społeczność badaczy psychedelików musi ustalić priorytety, ostatecznie odpowiadając na jeszcze jedno pytanie: czy jest to bezpieczne na dłuższą metę? W badaniach przeprowadzone do tej pory przyglądano się zdrowiu uczestników przez krótkie okresy, do pojedynczego razu w miesiącu, ale ludzie w internetowych centrach mikrodawkowania czasami promują codzienne stosowanie niskich dawek psychodelików przez miesiące i lata. Ostre działania niepożądane są rzadkie i obejmują sporadyczny wzrost lęku i niepokoju (częste przeciwwskazania do stosowania stymulantów), ale długoterminowe skutki uboczne są praktycznie nieznane.
Myśląc o długotrwałych efektach, warto zwrócić uwagę na fen-fen (fenfluraminę), popularny w latach 90. lek odchudzający, którego zażywanie okazało się być powiązane ze znacznym ryzykiem zaburzeń pracy serca. Fen-fen może prowadzić do chorób serca, działając na receptor 5HT-2B. 12 Większość leków psychodelicznych działa głównie na receptor 5HT-2A, ale nie są one całkowicie specyficzne i mogą również aktywować receptory 5HT-2B. Czy oznacza to, że przewlekłe mikrodawkowanie przez wiele miesięcy lub lat może prowadzić do negatywnych wyników kardiologicznych? Potrzebne są dalsze badania.
Nadal nie wiemy, czy mikrodawkowanie może znacząco poprawić zdrowie mózgu, czy też zgłaszane korzyści związane z samopoczuciem emocjonalnym opierają się wyłącznie na efekcie placebo oraz czy przyjmowanie mikrodawek przez miesiące lub lata może uszkodzić serce. Jeśli chodzi o korzyści nootropowe, istniejące dowody są niekonkluzywne. Podczas gdy jedno badanie wykazało poprawę trwałej uwagi po LSD, inne nie wykazało tego efektu. Być może zadania używane do pomiaru wydajności poznawczej po prostu nie rejestrują efektów zgłaszanych przez użytkowników mikrodawek – możliwe, że wciąż szukamy odpowiedzi w niewłaściwym miejscu.
Dalsze badania są w toku – badanie o pojedynczo ślepej próbie Balazsa Szigetiego w Imperial College wkracza w drugą fazę, a program badawczy Beckley/Maastricht rozpoczyna nowe badanie z wykorzystaniem neuro-obrazowania w celu dokładniejszego i bardziej obiektywnego zbadania skutków wielokrotnego mikrodawkowania.
Owe nowe badania mogą doprowadzić do ustalenia mechanizmów, poprzez które mikrodawkowanie może uczynić nasz mózg zdrowszym i bardziej odpornym na starzenie się. Ale z tego co wiemy do tej pory, mogą również wzmocnić argumenty przeciwko mikrodawkowaniu stosowanego w celu rozwijania nadludzkich zdolności poznawczych. W naukowej eksploracji korzyści płynących ze stosowania psychodelików, chęć uzyskania zarówno psychologicznie i neurologicznie transformującego doświadczenia przy wysokiej dawce, jak i biohacku z mikrodawki, może po prostu stać się zbyt dużym wyzwaniem.
Zastrzeżenie: Ten post został zredagowany w kwietniu 2021 roku. Wcześniej w poście było napisane, że “żadne z trzech badań nad mikrodawkowaniem nie wykazało pozytywnego wpływu na zdolności poznawcze”. Jednak, jak napisano w poście, w badaniu w Maastricht stwierdzono pozytywny wpływ na utrzymywanie uwagi w zadaniu czujności psychomotorycznej.
Zastrzeżenie: Ten wpis na blogu został przetłumaczony i sprawdzony przez wolontariuszy. Osoby zaangażowane w tłumaczenie nie reprezentują MIND Foundation. Jeśli znajdą Państwo błędy lub niespójności, lub jeśli coś w tłumaczeniu nie jest jasne, prosimy o poinformowanie nas o tym – będziemy wdzięczni za wszelkie poprawki. (mail to: [email protected]) Jeśli chcieliby Państwo pomóc w naszym wielojęzycznym projekcie, prosimy o kontakt w celu dołączenia do Blog Translation Group!
Fadiman, J. & Korb, S. Might Microdosing Psychedelics Be Safe and Beneficial? An Initial Exploration.J. Psychoactive Drugs51, 118–122 (2019).
Hutten, N. R. P. W., Mason, N. L., Dolder, P. C. & Kuypers, K. P. C. Motives and Side-Effects of Microdosing With Psychedelics Among Users.Int. J. Neuropsychopharmacol.22, 426–434 (2019).
Bornemann, J. The Viability of Microdosing Psychedelics as a Strategy to Enhance Cognition and Well-being – An Early Review.J. Psychoactive Drugs1–9 (2020).
Hutten, N. R. P. W.et al.Mood and cognition after administration of low LSD doses in healthy volunteers: A placebo controlled dose-effect finding study.Eur. Neuropsychopharmacol.(2020) doi:10.1016/j.euroneuro.2020.10.002
Family, N.et al.Safety, tolerability, pharmacokinetics, and pharmacodynamics of low dose lysergic acid diethylamide (LSD) in healthy older volunteers.Psychopharmacology237, 841–853 (2020).
Fadiman, J.The Psychedelic Explorer’s Guide: Safe, Therapeutic, and Sacred Journeys. (Simon and Schuster, 2011).
Griffiths, R. R.et al.Psilocybin produces substantial and sustained decreases in depression and anxiety in patients with life-threatening cancer: A randomized double-blind trial.J. Psychopharmacol.30, 1181–1197 (2016).
Kuypers, K. P.et al.Microdosing psychedelics: More questions than answers? An overview and suggestions for future research.J. Psychopharmacol.33, 1039–1057 (2019).
Roig, M., Nordbrandt, S., Geertsen, S. S. & Nielsen, J. B. The effects of cardiovascular exercise on human memory: a review with meta-analysis.Neurosci. Biobehav. Rev.37, 1645–1666 (2013).
Battleday, R. M. & Brem, A.-K. Modafinil for cognitive neuroenhancement in healthy non-sleep-deprived subjects: A systematic review.Eur. Neuropsychopharmacol.25, 1865–1881 (2015).
Hutten, N. R. P. W.et al.Low Doses of LSD Acutely Increase BDNF Blood Plasma Levels in Healthy Volunteers.ACS Pharmacol. Transl. Sci.(2020) doi:10.1021/acsptsci.0c00099
Hutcheson, J. D., Setola, V., Roth, B. L. & Merryman, W. D. Serotonin receptors and heart valve disease–it was meant 2B.Pharmacol. Ther.132, 146–157 (2011).
Raz, S., Nichols C.D. , Maillet E. L., Grantham C., and Family N. (2020) Lysergic Acid Diethylamide as a Multi-Target Therapeutic for Alzheimer’s Disease [White paper]